Aile işletmelerini kısaca tanımlamak gerekirse, en az iki veya daha fazla kişinin işletmenin finansal yapısını kontrol etme gücüne sahip olduğu işletme olarak tanımlanır. Küresel ekonomide aile şirketleri ciddi bir öneme sahiptir. Örneğin, Avrupa Birliği ülkelerinde aile şirketleri %50 olduğunu, Latin Amerika ülkelerinde %65 ile %90 ve ABD’de ise % 95 olduğunu söyleyebiliriz. Peki Türkiye’ de durum nasıl? Türkiye’de ise aile şirketlerinin %95 olduğunu bilinmektedir.

Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de aile şirketleri ekonomik ve sosyal gelişmelere önemli katkılar sağlamaktadır. Özellikle Fortune 500 Companies 2016 sıralamasında aile şirketlerinin yoğunluğu dikkat çektiğini söylemek mümkündür.

1990 yıllarından itibaren küreselleşen dünyada örgütsel bağlamda çeşitli farklılıklar oluşmaya başlamıştır. Yoğun bir şekilde pazara girmeye çalışan rakipler oldukça kızışan rekabet ortamları işletmeleri zorlamaya başlamıştır. Bu bağlamda aile şirketleri geleneksel bir yapıyla süreçlerini devam ettirme yolunda giderken onlarda kendilerini yenilemek zorunda kalmışlardır. Bu noktada kurumsallaşma önemli bir kavram olarak karşımıza çıkar. Çünkü özellikle aile şirketleri varlıklarını koruyabilmeleri, işletmenin gelecek nesillere aktarabilmesi ve küresel bağlamda faaliyet gösterebilmeleri için kurumsallaşma ciddi bir öneme sahiptir. Çünkü kurumsallaşma sayesinde patrona bağlı süreçten çıkıp, sisteme bağlı yönetime dönüşür. Aile işletmelerinde kurumsallaşmaya giden yollun aile anayasasından geçmektedir. Bu nokta da aile anayasası, ailenin işletmeyle olan ilişkisine ait yazılı ve yazısız temel kurallardan oluşan bir doküman niteliktedir. Aile şirketi için hazırlanmış aile anayasası kurumsallaşma için önemli bir basamaktır. Çünkü bu anayasanın içeriğinde amaç ve ilkeler, hissedar sözleşmesi, aile üyeleri arasındaki ilişkiler ve çatışma yönetimi, anayasa değişiklikleri, yaptırımları ve uygulama prosedürü olabilmektedir. Tabi bu anayasa, aile üyeleri şirketleri için ne isterlerse onu yapabilme özgürlüklerini kısıtlar. İstedikleri gibi yönetim koltuğunda oturamayacakları gibi, istedikleri gibi işletmenin finansından harcama yapamayacaklarını da söylemek mümkün. Kısacası aile anayasasının hazırlanmasındaki en önemli neden, işletmede yürütülen gelişigüzel faaliyetleri belirli bir kural bağlamında yürütmektir.

Bu noktada aile anayasası kurumsallaşma için önemli bir yol arkadaşı ise, kurumsallaşma sayesinde işletmenin amaçlarına uygun bir yapının oluşturulması, iş tanımları, görev – yetki ve sorumlulukların belirlenmesi ve işletmenin böylece sistem haline gelmesine olanak sağlayacaktır.